Vasistas

Zelfs de Nederlander die de lagere school niet afgemaakt heeft, zal weinig moeite hebben het Duitse “Was ist das” te verstaan. Voor Fransen is dit een zwaardere opgave. Hiervan getuigt het Franse woord “vasistas” (dat ook in het Italiaans voorkomt) en in beide talen iets van “vensterraampje” betekent. Www.vasistas.net verklaart de oorsprong als volgt:

Bij de verovering van Duitse gebieden door Napoleontische soldaten, zouden veel Duitsers, opgeschrikt door het rumoer op straat, hun dakvensters geopend en “Was ist das?” geroepen hebben. Ongeschoolde Franse soldaten zouden die term vervolgens met het dakraampje in plaats van met zichzelf in verband gebracht hebben.
(Een zekere Gerhard Canzler heeft zelfs een kleine studie gemaakt van de invloed van het Plattdeutsch op het Frans.)

Interessant is dat “vasistas” ook in het Russisch terechtgekomen is (vermoedelijk via het Frans). Het vierdelige woordenboek van de Russische Academie vermeldt het woord weliswaar niet, maar in het gedicht Jevgeni Onegin (1837) van Aleksandr Poesjkin vinden we het als volgt terug:

    I chlebnik, nemec akkuratnyj,
    V bumazjnom kolpake, neraz
    Uzh otvorjal svoj vasisdas.

    En de bakker, een punctuele Duitser
    Met een papieren puntmuts op, opende al
    Niet voor de eerste keer zijn vasistas.

    (Jevgenij Onegin, I-35)

Hier betekent “vasistas” blijkbaar een soort doorgeefluikje, waardoor het brood verkocht kon worden. Ikzelf heb in Rusland nooit zo’n luikje gezien. In Tbilisi daarentegen wel. In het souterrain van het flatgebouw waar wij logeerden, bevond zich een bakker. Vanaf de stoep keek je zo de diepte van de bakkerij in. Hier kon je op je knieën een vers brood kopen, terwijl de bakker beneden op een krukje klom en jou door een klein raampje het brood aanreikte. Of dit kleine raampje in het Georgisch ook een “vasisdas” genoemd wordt, dat weet ik niet…