Похороните меня под плинтусом – Павел Санаев

Cover SanajevDe acteur, regisseur en schrijver Pavel Sanajev komt uit een Moskouse kunstenaarsfamilie. In 1996 verscheen zijn boek Похороните меня под плинтусом (Begraaf mij onder de plint).

Dit verhaal gaat over de 9-jarige Sasja die bij zijn opa en oma woont. De jongen is uitermate ziekelijk, bezoekt de ene na de andere arts en mist voortdurend school. Zijn zorgzame oma sleept hem van hot naar her, maar zij heeft zelf ook een klap van de molen gehad: ze praat namelijk als een kampgevangene. Iedereen krijgt van haar de volle laag, met name haar man en de kleine Sasja.

In het begin van het boek levert dat veel komische situaties op, waaronder de keukenscène die ik reeds eerder noemde. Ik meen dat in het boek op elke bladzijde het scheldwoord сволочь (schoft) voorkomt, meestal uit de mond van het krasse oudje.

Begraaf mij achter de plint is het absoluut waard om vertaald te worden, maar ik zou er niet graag zelf mijn tanden inzetten. Neem de volgende scène:

Sasja eet vis en zijn grootmoeder is doodsbang dat hij zich verslikt in een graat.

– Ем кость.
– Плюнь! Плюнь скорее сволочь! Плюнь!
– Что плюнь?
– Кость!
– Да нет, – показал я на молоко, – я просто читаю. Ем кость один литр.
– Емкость, кретин!

(- Ik eet een graat.
– Uitspugen! Spuug meteen uit, schoft! Uitspugen!
– Wat uitspugen?
– De graat!
– Welnee, – ik wees op het pak melk – ik lees gewoon. Ik eet een graat 1 liter.
Inhoud 1 liter, halve gare!)

In het Nederlands snapt niemand dit, maar in het Russisch zijn “Ik eet een graat” en “Inhoud” hetzelfde woord (met een andere klemtoon). Wie vindt hier een passende vertaling?

Nog een grappig citaat dan, dat wel vertaalbaar is. De opa van Sasja heeft een zomerkamp voor Sasje geregeld en vertelt dit stralend aan oma. In plaats van een compliment of een schouderklopje zegt oma:

– Ты что, идиот? – ледяным голосом осведомилась бабушка, и ожидание похвалы на дедушкином лице увяло, как забытая в холодильнике петрушка.

(- Wat heb je gedaan, idoot? – informeerde oma ijzig, en op opa’s gezicht verkwijnde de verwachte loftuiting als lang in de koelkast vergeten peterselie.)

Naarmate Begraaf mij achter de plint vordert, verandert de komische toon van het verhaal in een bittere. In de apotheose geeft oma eerst haar man er ongenadig van langs, om daarna in een paginalange monoloog haar gifpijlen te richten op haar dochter Olja, de moeder van Sasja, die haar eigen kind komt terughalen, niet geheel met goedkeuring van oma.